Dengdêr (vokal, vowel)
| IPA | Deng | Ḧerf | Nimûne | Agahdarî | Di destpêka gotinan de |
|---|---|---|---|---|---|
| ʌː | a | rast, ax | heye | ||
| ɜ | e | hev, ew | heye | ||
| eː | ê | şêr, êş | kêm heye | ||
| ɘ | i | ziman, tişt | (nim.1)? ɪ ẍelet e! Ji bo î-ke kin tê bikaranîn! | nîne/kêm heye | |
| ɯ | i | tirş, tirs | piştî dengên bi 'ˤ' | nîne | |
| i | i(y) | çiya, ziyan, xwariye | berî 'y' (Ev deng tenê di "iy"ê de heye) | ||
| iː | î | sîr, îro | şiklên devokî karin hebin | kêm heye | |
| oː | o | roj | IPA karê ẍelet bê | nîne/kêm heye | |
| ʊ | u | kur | nîne | ||
| uː | û | hûr, ûr, û | gelekî kêm heye |
Dengdar (konsonant). Ji bonî arîkariyê hin ḧerfên 'erebî (bilêvkirina di xwendina Qur'anê) jî hene.
| IPA | Deng | Ḧerf | Ḧerfa ferhengê | Nimûne | Agahdarî | 'Erebî |
|---|---|---|---|---|---|---|
| b | b | bav, baş | ||||
| bˤ | b | birçî, lebitîn, berdan, bazdan, banî | Di kêm devokan de heye û di gelekî kêm gotinan de heye. | |||
| d͡ʒ | c | car | ||||
| t͡ʃ | ç | ç | çerm | |||
| t͡ʃˤ | ç | çˤ | çˤilˤ (heywan), çˤilˤek | nav: ç-ya qelew | ||
| t͡ʃʰ | ç | çʰ | çʰiya, çʰar, çʰi | nav: ç-ya hişk/req/şidandî | ||
| d | d | dever, dar | ||||
| f | f | ferheng | ||||
| ɡ | g | gêzer, gore | Ḧerfa IPAyê ne 'eynî weke ḧerfa alfabê ye! | |||
| h | h | heval, herî | ||||
| ħ | h/ḧ | ḧ | ḧerî, ḧemû | ح | ||
| ʒ | j | ji, ajontin | ||||
| k | k | k | kirin, kin, karîn, kurmancî, kedî | |||
| kˤ | k | kˤ | kˤer (guh naşuẍilin), kˤehrik | |||
| kʰ | k | kʰ | kʰirîn, kʰirê, kʰaş, kʰurdî | |||
| l | l | l | laş, lê | |||
| lˤ | l | lˤ | welˤat, salˤ, lˤep, sˤelˤik, çˤilˤ | |||
| m | m | mal, misilman | ||||
| n | n | na, xwendin | ||||
| ŋ | n(g) | ferheng, teng | n hercar berî g dibe 'ŋ' | |||
| p | p | p | pê, pêr, pîr, pîvaz | |||
| pˤ | p | pˤ | pˤembû, pˤenîr | |||
| pʰ | p | pʰ | pʰişt, pʰêş, pʰaş, pʰirs | |||
| q | q | qelew, qeḧerîn | ||||
| ɾ | r | xwarin | ||||
| r | r | rast, rû | di destpêka gotinê de r dibe 'r', nav: r-ya hişk/req/şidandî | |||
| s | s | sîr, Kurdistan | س | |||
| sˤ | s | sˤ | sˤist, sˤifir, sˤed, misˤilman | ص | ||
| ʃ | ş | şeş, êş | ||||
| t | t | t | hatin | ت | ||
| tˤ | t | tˤ | tˤewandin, tˤavik, tˤa | ط | ||
| tʰ | t | tʰ | tʰî | |||
| v | v | vir, vî, vê | ||||
| w | w | wir, wext, awa, wî, ew | ||||
| ʷ | (x)w | xwarin, xwe, xwehr | w hercar piştî x dibe 'ʷ' | |||
| x | x | xanî, ax | ||||
| ɣ | x/ẍ | ẍ | ẍelet, ẍar, ẍemgîn | Bêhtir di gotinên ji erebî de heye. Di hinek devoka de hinek gotin bûne 'x'. | غ | |
| j | y | ya, yê, peyivîn | ||||
| z | z | zerik, zarok | ||||
| zˤ | z | zêr, ziman | Hê li ferhengê nayê qeydkirin. Li ser "ziman" ne 100% im | |||
| ʕ | ' | ' | 'erd, se'et, 'aqil | ع | ||
| ʔ | st-ûr | Bi qasî ko ez zanim ev tenê di yek gotinî de heye, wextê ko ev "deng" tê yek xwe disekinênê. | ء |
Di destpêka gotinan de ti carî "u" çênabê. Vê taliyê hinek gotinên nû hatine ko hinek însan bi "u" re dinivîsênin lê divê ew bi rastî bi "û" werin nivîsandin û gotin. Ji bonî nimûne, "unîversîte" û "unîforme" ẍelet in, divê bibin "ûnîversîte" û "ûnîforme".